Sınavlar günümüz hayatının vazgeçilmez parçaları. Hangi okulda okuyacağımız veya hangi işte çalışacağımız sınavlarla belirleniyor. Akademik ve mesleki geleceğimizi belirleyen bu sınavlar hiç kuşkusuz yüksek kaygıya neden olabiliyor.
Orta düzeyde sınav kaygısı öğrencileri çalışmaya teşvik edip performanslarını arttıracağından gereklidir. Ancak yüksek düzeyde sınav kaygısı öğrencilerin okul başarılarının, ders çalışma isteklerinin ve özgüvenlerinin düşmesine yol açacağından düzenlenmelidir.
Sınav kaygısı, değerlendirilme ve başarısızlık ile ilişkili birtakım bilişsel, fizyolojik ve davranışsal tepkiler bütünüdür.
- Sınav öncesinde veya sınav sırasında korku ve gerginlik içindeyseniz,
- Sınavları öğrendiğiniz bilgileri ölçme aracı değil de kişiliğinizin değerini belirleme aracı olarak görüyorsanız,
- Sınavlarla ilgili endişe verici ve olumsuz düşünceleriniz aklınızı sürekli meşgul ediyorsa,
Örneğin;
- Sınavdan düşük bir puan alacağım.
- Sınavı kazanamayacağım.
- Ailemin emeklerini boşa çıkaracağım.
- Ailemi, öğretmenlerimi hayal kırıklığına uğratacağım.
- Konuları yetiştiremeyeceğim.
- Sınavda bildiğim her şeyi unutacağım.
- Sınavda zamanım yetmeyecek.
- Ya kaydırırsam?
- Başaramazsam mahvolurum.
- Sınavı geçemezsem rezil olurum.
- Ya bilmediğim yerden soru gelirse?
- Sınava hazırlanırken veya sınav sırasında dikkatinizi toparlayamıyorsanız,
- Sınav sırasında öğrendiğiniz bilgileri hatırlamakta güçlük çekiyorsanız,
- Sınav öncesinde veya sınav sırasında bedeninizde sıkıntı verici değişiklikler oluyorsa,
Örneğin;
- Kalp atış hızında artış
- Nabız artışı
- Kas gerginliği
- Vücut ısısında artış
- Terleme
- Mide ağrısı
- Baş ağrısı
- Titreme
- Mide bulantısı
- Solunum güçlüğü
- Etkili şekilde ders çalışamadığınızdan sınava yeterli düzeyde hazırlanamıyorsanız,
- Ders çalışmayı sürekli erteliyorsanız,
- Sınavları bitirmekte sıkıntı yaşıyorsanız,
- Olası başarısızlık durumlarından kaçıyor veya kaçma isteği yaşıyorsanız,
SINAV KAYGISI YAŞIYOR OLABİLİRSİNİZ!
Sınav kaygısıyla başa çıkmak amacıyla bilimsel olarak etkisi kanıtlanmış yöntemleri içeren bireysel veya grup psikoterapi çalışmalarına katılabilirsiniz. Etkili yöntemler:
- Gerçekçi ve rasyonel olmayan düşünceleri yeniden yapılandırma çalışmaları
- Dikkat toplama eğitimi
- Gevşeme ve nefes egzersizleri
- Zihinde canlandırma çalışmaları
- Zaman yönetimi eğitimi
- Etkili ders çalışma becerileri eğitimi
Ebeveynlere Bazı Hatırlatmalar:
- Sınav performansının çocuğunuzun sadece bir yönü olduğunu unutmayın. Sınavlar sadece bilgiyi ölçer, çocuğunuzun değerini değil. En önemlisi de sınav performansı hayat başarısını garanti etmez.
- ‘Sınavı geçemezsen gözüme gözükme.’, ‘Şu okulu kazanman lazım.’, ‘Sana verdiğimiz emekleri boşa çıkarma.’, ‘Bizi mahcup etme.’ ve benzeri söylemler çocukların kaygısını ve kaygıya bağlı hata yapma ihtimalini arttıracaktır. ‘Sınav sonucun ne olursa olsun seni seviyorum, yanındayım ve bu asla değişmeyecek.’ gibi koşulsuz sevgi ve güven verici söylemler yatışmalarına, sakin ve iyi performans sergilemelerine yardımcı olacaktır.
- Olumlu ve çözüme dair yapıcı bir dil kullanmaya çabalamak önemlidir. Sınav sonucu açıklanan çocuğunuza ‘Kaç yanlışın var?’, ‘Kaçıncı oldun?’, ‘Ortalama kaç?’, ‘Falancanın kızı/oğlu ne yaptı?’ diye sormak yerine ‘Nasılsın?’, ‘Şu kadar doğru yapmışsın.’, ‘Sonucunla ilgili nasıl hissediyorsun?’, ‘Birlikte değerlendirme yapmak ister misin?’, ‘Neye ihtiyacın var?’, ‘Sana nasıl yardımcı olabiliriz?’ demelisiniz.
- Duygular bulaşıcıdır. Çocuğunuzun sınavla ilgili duygularını regüle etmesini/düzenlemesini istiyorsanız önce siz sınavla ilgili kendi duygularınızı regüle etmelisiniz/düzenlemelisiniz.
- Çocuğunuzu takdir ediyor musunuz? Kendini tanıyan, kendine güvenen ve dayanıklı çocuklar yetiştirmenin yolu çocuklara bir ayna gibi yolunda giden alanları yansıtmaktan ve takdir etmekten geçer. Sınava hazırlanan çocuğunuz istediği başarı noktasına erişememiş bile olsa ortaya koyduğu çabayı vurguluyor musunuz? Sınav sürecinin başından bugün geldiği noktaya kadar nasıl bir gelişim sergilediğini ona hatırlatıyor musunuz? Az bile olsa doğru sayılarında bir artış var mı? Çocuğunuz bu artışın ve güçlü yanlarının ne kadar farkında? Tabi takdiri gerçekçi sunmak çok önemlidir. Olmayan bir şeyi varmış gibi konuşmanız çocuğunuza asla ulaşmayacaktır.
- Çocuğunuzun sınav süreci içinde gösterdiği performanslar arasında kıyaslama yapmak yolunda giden alanları veya ihtiyaçlarını belirlemek adına işlevsel olabilir. Ancak çocuğunuzu başka kişilerle kıyaslamak çocuğunuzu yetersiz ve kaygılı hissettireceğinden performansını olumsuz etkileyecektir. Herkes farklıdır. Herkesin süreci farklıdır. Başkaları üzerinden çocuğunuzu motive etmeniz mümkün değildir.
- Zekaya değil çabaya övgü yapmak motivasyonu arttırır. Sınav dönemi bir maratondur. Bu maratonda inişler çıkışlar elbette olacaktır. Zekanın vurgulandığı ortamlarda çocuklar başarının değişmez olduğuna inanmaya eğilimlidir. Başarı varsa vardır, yoksa beceremiyordur ve çaba sarf etse de bu durum değişmeyecektir. Oysa çabanın vurgulandığı ortamlarda çocuklar başarmanın yolunun çalışmaktan geçtiğini bilir. Başarılı olamadılarsa yeterli düzeyde çalışmadıkları içindir. Böylece düşseler de kalkmaya ve yola devam etmeye güçleri vardır.
- Gençlerin okullarında onları yönlendirecek yeterince öğretmenleri mevcut. Sizler evde öğretmenliğe veya sınav danışmanlığına soyunmamalısınız. Gençlerin ebeveynlerine ve onların sunacağı duygusal desteğe ihtiyacı vardır.
- ‘Bu çocuktan bir şey olmaz.’ denilen çocuk başarılı olabilir mi? Siz çocuğunuzdan ne beklerseniz farkında olarak veya olmayarak ona göre ilgi gösterirsiniz, yönlendirme yaparsınız ve bu yolla da sonucu etkilersiniz. Buna ‘kendini doğrulayan kehanet’ diyebiliriz. Çocuklarınızın kendi potansiyellerini ortaya koymasını desteklemek için onlardan gerçekçi ( ! ) ve olumlu beklentilerde bulunmalısınız.
- Baskı yapmak, eleştirmek, kızmak, suçlamak, aşağılamak nasıl başarı getirebilir? Güvende hissetmeyen bir çocuk öğrenebilir mi? Öğrenmeyen bir çocuk nasıl iyi bir sınav performansı sergileyebilir?
- Çocuklarınızın hedefi onların hayalleri mi yoksa sizlerin mi? Ebeveynler olarak çocuklarınızı doğru yönlendirmek istemeniz çok doğal. Ancak çocuklarınızın sizin bir uzantınız olmadığını, farklı istekleri veya hayalleri olan bireyler olduğunu, sizin ulaşılamamış hayallerinizin peşinden gitmek istemeyebileceklerini unutmamak lazım.
- Sınav süreci sizin ve çocuğunuzun karşısına neler çıkartırsa çıkartsın her koşulda ilişkinizi korumaya çabalamalısınız. Çünkü bağ koruyucudur, onarıcıdır ve geliştiricidir.
